galeria
galeria

Sztuka w drodze

„Sztuka w drodze” to projekt galerii sztuki w przestrzeni miasta. W 2018 roku na ulicach Warszawy pojawiły się billboardy i plakaty przystankowe z ilustracjami w nurcie „urban artu” autorstwa Sławomira ZBIOKA Czajkowskiego, Mariusza Libela oraz Aleksandry Pulińskiej. Prace były graficzną interpretacją nauczania Jana Pawła II o wolności oraz aktualizacją tej wizji.

Prace można było oglądać w okresie od września do listopada 2018 roku przy ulicy Senatorskiej 24 oraz na wybranych wiatach przystankowych w śródmieściu Warszawy. 

Projekt „Sztuka w drodze” został dofinansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

prrrrraca

Człowiek jest człowiekiem w drodze. Waga sztuki polega na tym, że pozostawia materialny ślad tej drogi. Jednym z najpiękniejszych artystów naszych czasów, który przeszedł drogę najdalszą i może najtrudniejszą, był zmarły na po- czątku XX wieku Joris-Karl Huysmans. Jego droga wiodła od transgresji i bluźnierstwa do wiary, nadziei i miłości, od sprzeciwu do wezwania. Autor książek oskarżanych o propagowanie dewiacji i satanizmu zakończył swoje życie jako benedyktyński oblat. Tej przemianie poświęcił swoje wielkie dzieło En route, „W drodze”.

Wielka sztuka nie przestaje inspirować. To dlatego kilka lat temu do Huysmansa powrócił Michel Houellebecq w głośnej, profetycznej powieści Uległość. Bohater Houellebecqa usiłuje powtórzyć gest Huysmansa, ale zamiast do nawrócenia jego droga prowadzi do uległości. Do Huysmansa powrócił także młody Karol Wojtyła w swoich wczesnych próbach literackich. Przyszłego papieża zawsze fascynowało zmaganie artysty z Bogiem, znajdował je u Mickiewicza, Słowackiego, Wyspiańskiego i u francuskiego pisarza. Poza tym zmaganiem połączyła ich miłość do piękna katedry, która jest dziełem totalnym, Gesamtkunstwerk, łączącym w sobie wszystkie sztuki (architekturę, rzeźbę, malarstwo, teatr i muzykę), i która przekształca nasz wzrok tak, że zaczynamy rozumieć, jak na nią patrzeć.

Projekt „Sztuka w drodze” został dofinansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

Po wyborze na papieża Jan Paweł II nie zapomniał o tym, kim był wcześniej. W „Liście do artystów” wzywał do odbudowy zerwanego przymierza między wiarą a sztuką. Obie przecież mogą spotkać się w tajemnicy człowieka: „Każda autentyczna inspiracja artystyczna wykracza bowiem poza to, co postrzegają zmysły, i przenikając rzeczywistość stara się wyjaśnić jej ukrytą tajemnicę. Ma swoje źródło w głębi ludzkiej duszy – tam, gdzie pragnienie nadania sensu własnemu życiu łączy się z nieuchwytnym doznaniem piękna i tajemniczej jedności rzeczy. […] Każda autentyczna forma sztuki jest swoistą drogą dostępu do głębszej rzeczywistości człowieka i świata” [„List do artystów”, pkt 6].

Współczesna sztuka cofa się często przed tym wezwaniem i zarazem wyzwaniem Jana Pawła II. Może poprzestać na transgresji (jak u wczesnego Huysmansa) lub przejść do uległości (jak u późnego Houellebecqa), ale coraz trudniej jej pozostawać w drodze do tajemnicy. A sztuki – według Wojtyły – nic nie powinno zadowolić, powinna pozostawać w drodze tak długo, jak długo poszukiwać będzie człowieka, który jest drogą. Chodzi tu nie tylko o zadanie artystów, ale przede wszystkim o ich odbiorców, o nas samych, którzy bez inspiracji pięknem od razu tracimy zdolność do zachwytu zmartwychwstania. W tym kontekście Wojtyła wielokrotnie odwoływał się do znanego dwuwersu z Promethidiona: „Bo piękno na to jest, by zachwycało // Do pracy – praca, by się zmartwychwstało”. Z taką świadomością postanowiliśmy przenieść sztukę współczesnych artystów, którzy byli gotowi podjąć wyzwanie, na ulice Warszawy, żeby mogli doświadczyć jej ci wszyscy zaganiani ludzie. Ludzie w drodze.

Michał Łuczewski
dyrektor programowy Centrum Myśli Jana Pawła II